Ewakuacja jest podstawową i zarazem najważniejszą czynnością ratunkową podejmowaną w przypadku wystąpienia różnego rodzaju niebezpieczeństw: pożaru, powodzi czy katastrofy budowlanej. W wielu krajach podejmowany jest szereg działań służących edukacji społeczeństwa i sprawdzeniu obowiązujących w tym zakresie procedur. W Polsce niestety większość ćwiczeń i treningów ewakuacyjnych nadal traktowana jest z lekkim przymrużeniem oka.
oznakowaną drogą (Fot. Frank Dittmar (www.freeimages.com)
Ewakuacja? Przerwij pracę!
W najprostszym rozumieniu ewakuacja polega na przemieszczeniu ludzi z obszarów zagrożonych do miejsc całkowicie bezpiecznych. W sytuacji wystąpienia nagłego zdarzenia o znacznych rozmiarach dochodzi najczęściej do samoczynnego opuszczania obiektu przez wszystkie przebywające w nim osoby. Niekiedy jednak informacja o niebezpieczeństwie dociera w pierwszej chwili tylko do nielicznych, przykładowo kierownika sklepu lub zarządcy nieruchomości. Wówczas zadaniem wspomnianych osób jest dokonanie oceny zagrożenia i w razie potrzeby wszczęcie alarmu. W przypadku, kiedy zagrożenie (np. ulatniający się gaz) występuje w obiekcie składającym się z wielu lokali, trzeba pamiętać o powiadomieniu wszystkich jego najemców i w razie potrzeby udzieleniu pomocy w sprawnym opuszczeniu pomieszczeń.
Z chwilą zarządzenia ewakuacji wszystkie osoby zobowiązane są do przerwania wykonywanych czynności i bezwzględnego podporządkowania się poleceniom kierującego akcją ratowniczą. Jeżeli sytuacja tylko na to pozwala, w pierwszej kolejności powinno się wyłączyć pracujące urządzenia oraz odciąć dopływ podstawowych mediów, przede wszystkim gazu i energii elektrycznej. Następnie, oznakowaną drogą należy kierować się do najbliższych wyjść ewakuacyjnych. Zawsze najważniejsze jest bowiem zdrowie i życie ludzi. Narażanie siebie w celu ratowania mienia jest niedorzeczne i może stanowić również zagrożenie dla pozostałych ewakuujących się osób. W przypadku budynków wielokondygnacyjnych (np. centrów handlowych) należy korzystać przede wszystkim z klatek schodowych, gdyż ze względów bezpieczeństwa wszystkie windy są w takich sytuacjach natychmiast wyłączane.
Histeria nie pomoże
Zachowanie spokoju i opanowania jest czynnikiem decydującym o sprawności i bezpieczeństwie ewakuacji. W żadnym wypadku nie można dopuścić do sytuacji, kiedy w podejmowanych przez personel działaniach dominuje improwizacja, przypadkowość lub co gorsza zachowania histeryczne. Aby przeciwdziałać panice, należy informować ludzi o kierunku ewakuacji i miejscu zbiórki, a także udzielać wsparcia wszystkim osobom potrzebującym. W szczególności powinno się zwrócić uwagę na pozostawione bez opieki dzieci, osoby starsze oraz niepełnosprawne.
Negatywne emocje (stres, panika) wywoływane zdarzeniem można minimalizować poprzez wcześniejsze przeszkolenie personelu i okresowe ćwiczenia sposobu postępowania w razie wystąpienia zagrożenia. W czasie pożarów największym zagrożeniem nie jest ogień, lecz wyzwalające się podczas spalania toksyczne gazy. W pomieszczeniach silnie zadymionych należy poruszać się wzdłuż ścian i możliwie blisko podłogi, co z jednej strony zapobiega straceniu orientacji, co do właściwego kierunku ewakuacji, z drugiej – pozwala uchronić się przed szkodliwym działaniem temperatury oraz unoszącym się do góry dymem. Jeżeli to tylko możliwe drogi oddechowe powinno się zabezpieczyć poprzez przyłożenie do twarzy zwilżonego materiału. W przypadku odcięcia przez pożar drogi ucieczki należy schronić się w miejscu najbardziej oddalonym od źródła zagrożenia i tam przeczekać do chwili nadejścia pomocy. Najlepiej, aby pomieszczenie wyposażone było w otwory okienne lub ewentualnie wyjście na dach.
Zapytaj strażaka
W rzeczywistości jednak tylko osoby, które opuściły obszar zagrożony i dotarły na miejsce zbiórki, mogą czuć się naprawdę bezpiecznie. Należy jednak dopilnować, aby nikt z pozostających na zewnątrz osób nie próbował dostać się do zagrożonego obiektu, np. w celu ratowania dobytku. Kierujący ewakuacją musi upewnić się, że wszyscy ludzie zdołali opuścić budynek. Jeżeli mamy podejrzenia, że w którymś z pomieszczeń mógł ktoś jeszcze pozostać, powinniśmy niezwłocznie poinformować o tym przybyłe na miejsce zdarzenia służby ratownicze. Powrót do lokalu możliwy jest natomiast wyłącznie po sprawdzeniu stanu bezpieczeństwa obiektu i uzyskaniu zgody przedstawiciela straży pożarnej lub nadzoru budowlanego.
Sergiusz Parszowski
