Mimo dynamicznego wzrostu liczby transakcji dokonywanych przy wykorzystaniu pieniądza elektronicznego, gotówka pozostaje najważniejszym środkiem płatniczym Polaków. Zasadą jest, że tam gdzie jest pieniądz, co jakiś czas pojawia się również pieniądz fałszywy, którego faktyczna wartość równa się wartości dowolnie zadrukowej kartki papieru. Znajomość podstawowych zasad rozpoznawania autentyczności banknotów pozwoli sprzedawcom zapobiec przyjęcia falsyfikatów.
Według informacji Narodowego Banku Polskiego dotychczasowe zabezpieczenia polskich banknotów zapewniają im wysoki poziom ochrony. Co więcej, poziom fałszywych pieniędzy będących w krajowym obrocie jest jednym z najniższych w całej Europie. Z uwagi jednak na postęp technologiczny, jaki dokonał się w ostatnich latach, fałszowanie pieniądza staje się coraz łatwiejsze, zaś wyprodukowane przez przestępców falsyfikaty niekiedy trudno odróżnić od autentycznych banknotów.
Nowe zabezpieczenia
Z powodu wzrostu zagrożenia NBP zdecydował o modernizacji banknotów o nominałach 10, 20, 50 i 100 złotych (banknot o nominale 200 zł pozostanie bez zmian). Znany wszystkim projekt graficzny banknotów zostanie zachowany. Zmiany polegać będą natomiast na wprowadzeniu nowych oraz ulepszeniu dotychczasowych zabezpieczeń. Wprowadzanie do obiegu zmodernizowanych banknotów rozpocznie się w kwietniu 2014 r. i przebiegać będzie stopniowo w ramach zasilania banków w gotówkę oraz wycofywania egzemplarzy zniszczonych i uszkodzonych. Dotychczasowe banknoty zachowują ważność do czasu ich naturalnego zużycia.
Szczegółowy opis zabezpieczeń i prezentacje zmodernizowanych banknotów, w tym broszury i filmy pokazujące jak rozpoznać autentyczność banknotów, można znaleźć na stronie internetowej www.nbp.gov.pl/bezpiecznepieniadze. NBP przygotował również bezpłatną aplikację „NBP Safe”, przy pomocy której użytkownicy urządzeń mobilnych szybko zweryfikują autentyczność banknotu.
Zawsze sprawdzaj
Aby ustrzec się przed przyjęciem falsyfikatu, należy sprawdzać wszystkie banknoty. Ocenę ich autentyczności można przeprowadzić w czterech prostych krokach: dotknij, popatrz, przechyl i sprawdź.
1. Poprzez dotyk sprawdza się czy papier jest sztywny i szeleszczący, a także czy występują wszystkie wypukłe elementy banknotu: oznaczenie nominału, nazwa emitenta – NBP, portret władcy, godło Rzeczypospolitej Polskiej czy podpisy Prezesa oraz Głównego Skarbnika NBP. Wypukłe powinny być również oznaczenia nominałów dla osób niewidomych.
2. Patrząc na banknot pod światło sprawdza się, czy na banknocie widnieją: znak wodny przedstawiający wizerunek władcy oraz oznaczenie nominału, nitka zabezpieczająca z oznaczeniem nominału i skrótem „ZŁ”, a także zabezpieczenie recto-verso, czyli korony wpisane w owalu, które muszą się nakładać tworząc pełny obraz.
3. Przechylając banknot sprawdzamy przede wszystkim, czy w zależności od kąta nachylenia ozdobne elementy graficzne zmieniają kolor, widoczne są jasne lub ciemne cyfry nominału (10 i 20 zł), korona lub cyfry nominału (50, 100, 200 zł), słowne lub cyfrowe oznaczenie nominału (100 zł), czy na odwrocie banknotu widoczny jest pas opalizujący z oznaczeniem nominału i skrótem „ZŁ” (10 i 20 zł), a także czy zmienia się barwa i rysunek hologramu (200 zł).
4. Ostatni krok wymaga wykorzystania lupy oraz lampy UV. W prawym górnym narożniku banknotu znajdują się mikrodruki, których tekst powinien być widoczny i czytelny w powiększeniu. Pozostałe zabezpieczenia, w postaci świecących elementów, widoczne są jedynie w promieniach UV.
Jeżeli autentyczności banknotu budzi wątpliwości można porównać go z innym, którego jesteśmy pewni. W szczególności należy dokładnie sprawdzać banknoty uszkodzone i zniszczone.
Nie wprowadzaj do obiegu
Jeżeli osoba weszła w posiadanie banknotu, którego autentyczność jest wątpliwa, to w żadnym wypadku nie powinna próbować płacić takim banknotem lub go rozmieniać. Próba puszczenia w obieg fałszywego banknotu, który otrzymaliśmy jako prawdziwy, stanowi bowiem przestępstwo zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do jednego roku. W takim przypadku podejrzany banknot należy włożyć do papierowej koperty i niezwłocznie zgłosić się z nim do najbliższej jednostki policji albo banku celem przekazania do ekspertyzy do NBP. Jeżeli banknot okaże się autentyczny, lecz jedynie zniszczony, przysługuje zwrot nominału. W przeciwnym razie banknot zostaje zatrzymany bez prawa zwrotu równowartości.
Sergiusz Parszowski
