Przed nami najbardziej lubiane przez Polaków święto religijne. Boże Narodzenie co roku obchodzi – w różnej formie – ponad 90 procent z nas. Okres przedświąteczny to czas wzmożonych przygotowań, zakupów, planowania. W poradzeniu sobie z tymi zadaniami, a także w tworzeniu tego, co często nazywane jest magią świąt, co roku pomaga swoim czytelniczkom i czytelnikom prasa. Zapotrzebowanie na tego typu porady jest na pewno w tym okresie wzmożone – specjalne, świąteczne wydania dzienników i czasopism są kupowane znacznie chętniej.
A czym są dla nas tak naprawdę święta Bożego Narodzenia? To pytanie od kilkunastu lat zadają Polakom co roku ankieterzy Centrum Badania Opinii Społecznej. Niezmiennie, praktycznie od początku prowadzenia badań najwięcej osób uznaje Boże Narodzenie za święto rodzinne. Tak traktuje je ponad połowa Polaków. Wymiar religijny wybiera co piąty ankietowany. Proporcje między tymi dwoma wyborami ulegają systematycznej zmianie na rzecz wymiaru rodzinnego świat. „Chociaż zmiany rozkładów odpowiedzi na to pytanie nie są dynamiczne, to jeśli porównamy obecne wyniki z tymi z 2007 roku, dostrzegamy wyraźny trend – coraz mniej Polaków uznaje Boże Narodzenie za święto w pierwszej kolejności religijne (spadek o 10 punktów procentowych), a coraz więcej za święto przede wszystkim rodzinne (wzrost o 8 punktów)” – czytamy w raporcie CBOS.
Również wyniki badania przeprowadzonego w 2021 r. na zlecenie Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej jednoznacznie pokazują, że okres świąt Bożego Narodzenia jest dla Polaków bardzo ważny w kontekście budowanie relacji rodzinnych. Dla zdecydowanej większości już same przedświąteczne przygotowania są ważnym element budowania relacji w rodzinie. Takiego zdania było aż 89 proc. badanych.
Ankietowani przez CBOS Boże Narodzenie zamierzali spędzić ze współmałżonkiem, partnerką, partnerem (66%), rodzicami (49%) i dziećmi (48%). Co trzeci Polak spędzi Wigilię ze swoim rodzeństwem (32%) oraz z dorosłymi dziećmi (30%). W dalszej kolejności wymieniani są wnukowie (23%), teściowie (22%), inni krewni (16%), rodzeństwo żony, męża, partnera lub partnerki (15%), dziadkowie (14%) oraz inni krewni żony, męża, partnera lub partnerki (6%). Tylko 6% badanych planuje spędzić Wigilię z przyjaciółmi lub bliskimi znajomymi spoza rodziny.
Niezależnie od tego, czy postrzegamy Boże Narodzenie jako święto rodzinne, czy religijne jesteśmy z pewnością przywiązani do wigilijnych i świątecznych tradycji. Co najmniej cztery z nich są kultywowane od dekad praktycznie przez wszystkich Polaków – składanie sobie w Wigilię życzeń (98%), spożywanie tradycyjnych potraw wigilijnych (98%), dzielenie się opłatkiem (97%), a także przystrajanie choinki (97%).
Choinka w stylu glamour
Świąteczne zwyczaje Polaków zbadała w 2021 r. również największa polska grupa meblarska „Black Red White”. Wyniki zaprezentowała w specjalnym raporcie (https://www.brw.pl/blog/swiateczne-zwyczaje-polakow-raport-2021/). Zespół analityczny BRW sprawdził, jak Polacy podchodzą do wystroju świątecznego, kiedy zaczynają przygotowania do świąt, jakie dekoracje są wybierane najczęściej w polskich domach i ile pieniędzy przeznaczają na dodatki i prezenty świąteczne dla swoich bliskich.
Aż 92,8% ankietowanych zadeklarowało, że dekoruje swoje domy i mieszkania na święta. Wśród stylów wystroju świątecznych przewagę ma styl nowoczesny – 40%, w następnej kolejności styl skandynawski 19% oraz styl glamour 16%.
Dlaczego Polacy dekorują swoje domy na święta? Dla większości ankietowanych czynnikiem decydującym jest chęć wprowadzenia świątecznej atmosfery – taką deklarację złożyło aż 55,7% respondentów. 19,2% stwierdziło, że dekoruje dom, ponieważ czerpie z tego radość. Na trzecim miejscu znalazła się odpowiedź „lubię, kiedy dom wygląda ładnie” – 14,4%. Zaledwie 7,6% Polaków dekoruje dom ze względu na tradycję, a 3,1% – przez wzgląd na dzieci.
Jakie dekoracje najczęściej wybierają Polacy? Najpopularniejsze są różnego rodzaju światełka – sięga po nie 93,6% Polaków. Dekorowane są nimi oczywiście choinki, ale także balkony, tarasy, drzewka w ogródku czy fasady budynku. Na kolejnym miejscu listy top świątecznych dekoracji znalazły się bombki – można je znaleźć w okresie świąt w 87,6% domów. Na trzecim miejscu znalazły się ozdoby na stół z wynikiem 75,6%. Na pozostałych pozycjach znalazły się stroiki (74,9%), świeczki (67,9%), serwetki (61,4%) oraz figurki z wynikiem 58,7%. Ranking zamykają takie przedmioty jak ozdoby na okno (55,9%), koce, poduszki oraz pościel (47,5%) oraz ozdoby na ścianę (21,8%).
Mimo iż jesteśmy raczej świątecznymi tradycjonalistami, to chętnie sięgamy po różnego rodzaju nowinki – zwłaszcza jeśli chodzi o ozdoby. Ponad połowa Polaków (63,3 proc.) raz do roku kupuje nowe dekoracje i akcesoria, a 21 procent robi takie zakupy nawet częściej. Wydajemy na nie całkiem sporo – ponad 38 procent przeznacza na ozdoby świąteczne od 100 do 199 złotych, a ponad 25 procent – od 200 do 399 zł. Chcemy nadążać za świątecznymi trendami i nowinkami – nie tylko zresztą w ozdobach, ale także świątecznych prezentach czy potrawach. Chętnie więc szukamy inspiracji i porad – również w prasie.
Z nutką nowoczesności
– Dla miesięczników czas świąt Bożego Narodzenia jest wyjątkowy – „Świat Kobiety” oraz „Kobieta i Życie” poświęcają tej tematyce aż dwa wydania – numer 12 i numer 13. Jako że są to rodzinne święta, silny akcent kładziemy na dom – jego dekorowanie („Świat Kobiety” nr 13: Dom – święta pełne wspomnień) oraz jego centrum, czyli kuchnię – sekcje kulinarne są powiększone, serwują niebanalne dania świąteczne, które łączą w sobie tradycję z nutką nowoczesności. Sięgamy w tym przypadku po rady ekspertów kulinarnych, znanych kucharzy, dietetyków, autorów książek kulinarnych („Świat Kobiety” nr 13: Mistrzowskie ciasta i torty) – mówi Małgorzata Guss-Gasińska, redaktor naczelna Centralnej Redakcji Czasopism Poradnikowych w Wydawnictwie Bauer. – Nasze czytelniczki deklarują przywiązanie do tradycji, ale też rządne są nowości, nawet jeśli po nie sięgną, z ciekawością dowiedzą się więcej („Olivia” nr 12: reportaż: Kocham nowoczesność, ale w święta stawiam na tradycję) – dodaje.
Małgorzata Guss-Gasińska zwraca również uwagę na powiększenie w wydaniach świątecznych stałych sekcji – kuchnia, dom/wnętrza, moda (z poradami dot. najmodniejszych stylizacji wizytowych – klasycznych, dostępnych cenowo). W części poświęconej psychologii i emocjom redakcje skupiają się także na tematyce okołoświątecznej, poruszając tematy relacji (czasem trudnych) w rodzinie.
– Uwagę czytelniczki kierujemy także w jej stronę – idąc tropem powiedzenia, że odrobina egoizmu jeszcze nikomu nie zaszkodziła. Pokazujemy, jak można cieszyć się byciem z rodziną, gdzie warunkiem dobrze spędzonego czasu nie jest tylko suto zastawiony stół – podsuwamy pomysły na relaks, dobry odpoczynek, sposoby na ładowanie baterii („Olivia” nr 12: Wellbeing: Pochwała powolności). Nie uciekamy też od tematów przyziemnych, acz ważnych – „Świat Kobiety” nr 13: Zanim pożyczysz pieniądze – gdzie piszemy m.in. o tym, jakich pułapek uniknąć pożyczając pieniądze w przedświątecznym ferworze – tłumaczy Małgorzata Guss-Gasińska.
Przykłady tematów, jakie znaleźć można w tegorocznych świątecznych wydaniach miesięczników Wydawnictwa Bauer to m.in. klasyczne sukienki w wizytowych stylizacjach; magiczna gwiazdka: dom cudnie udekorowany; pomysły na podarunki od serca; wigilijne i świąteczne specjały Ewy Wachowicz, piękne choinki i zimowe kwiaty.
Wyciszenie w klasycznej elegancji
– Czytelniczki i czytelnicy „Twojego Stylu” nie oczekują od swojego pisma przepisu na karpia, raczej podkreślenia wyjątkowej atmosfery Bożego Narodzenia i pomocy w wyciszeniu się na czas świąt. Z racji tego, że „Twój Styl” jest arbitrem dobrego stylu, szukają na łamach inspiracji, jak zaaranżować dom i stół, jaki dress code obowiązuje w wigilijny wieczór, jakie prezenty sprawić bliskim. Szczególną misję ma też dział psychologii: tu pożądane są inspiracje, jak np. stworzyć zgodną, rodzinną atmosferę, nie ulec szaleństwu prac domowych, w którym gubi się istota wspólnych świąt. W grudniowym numerze „Twojego Stylu” zaczynamy od świątecznej okładki z Izabelą Kuną i wstępniaka redaktora naczelnego, który z tej okazji zjawia się na zdjęciu w wyjściowym garniturze – zdradza Jacek Szmidt, redaktor naczelny „Twojego Stylu” (Wydawnictwo Bauer). – Redakcja wychodzi z założenia, że mimo zmiany stylu życia, w czasie świąt bardziej skłaniamy się ku tradycji i klasycznej elegancji, w której czujemy się bezpiecznie, niż ku kulturowym eksperymentom – wyjaśnia.
W klimacie świątecznym jest w „Twoim Stylu” także wywiad kulinarny z Ewą Wachowicz, rozmowa o bożonarodzeniowym skupieniu z ojcem Alfredem Wierzbickim, raport o mądrym pomaganiu osobom potrzebującym oraz tekst z cyklu „Akademia emocji” o szczodrości. W dziale psychologii, w cyklu „Inspiracje”, czytelniczki i czytelnicy znajdą natomiast artykuł o sztuce tworzenia przyjaznej atmosfery i unikania konfliktów przy wigilijnym stole. Dział „Piękne życie” zaprasza do zakopiańskiej willi Ornak, opisując tradycyjne podhalańskie rytuały, a zdjęcia pokazują świąteczny wystrój domu i stołu w stylu etno. Dział kulinarny proponuje tradycyjną świąteczną kolację po królewsku, czyli na podstawie albumu „Uczta na Wawelu”. Tu, wyjątkowo, pojawia się czyste poradnictwo, np. przepis na tradycyjny barszcz na zakwasie, czy karpia w sosie piernikowym. Dział mody, w autorskiej sesji, proponuje połączyć tradycję z nowoczesnością i pokazuje, jak może wyglądać kobieca elegancja inspirowana stylem „garniturowym”.
– Wisienką na torcie jest obszerny 12-stronicowy blok „Prezenty na gwiazdkę”, do którego nasi redaktorzy i styliści wybrali 200 propozycji „prezent, który wywołuje uśmiech”. Sprawdzonym upominkiem mogą być także kosmetyki nagrodzone w konkursie „Doskonałość Roku” pięknie pokazane w tym numerze przez Dział urody. Propozycją dla zabieganych jest też, trwająca od 1 do 17 grudnia, świąteczna akcja rabatowa „Stylowe prezenty” – dodaje Jacek Szmidt.
Inspiracje bez trudnych emocji
– Specyfika numerów świątecznych polega nie tylko na tym, jakie tematy w nich są, ale też, jakich nie ma. W tym okresie unikamy tematów trudnych dla czytelniczek w sensie emocjonalnym, ale także porad wymagających czasu lub wysiłku. Nie proponujemy np. w tym okresie rozpoczynania żadnych długofalowych kuracji, diet itp. zakładając, że czytelniczka i tak odłoży je na „po świętach” – zwraca uwagę Joanna Kadej-Krzyczkowska, redaktor naczelna magazynów „100 Rad” i „Poradnik 50+” (Wydawnictwo Bauer). A czego czytelniczki i czytelnicy szukają w swoich ulubionych czasopismach w tym szczególnym czasie? – Spokoju, oddechu od codziennej krzątaniny, wzmocnionej jeszcze przygotowaniami do świąt, ale też inspiracji. Pomysłów, których czytelniczki pewnie nie będą realizować w 100 proc, ale wykorzystają jakąś część lub po prostu sam pomysł – odpowiada Joanna Kadej-Krzyczkowska.
Jak zauważa, w „100 Radach” i „Poradniku 50+” redakcje stawiają na… nowoczesną tradycję. – A tak poważnie to np. na stronach kulinarnych pokazujemy przepisy – jak najbardziej – świąteczne, ale jakby obok głównego nurtu. Wiemy, że w każdej rodziny istnieje „obowiązkowy zestaw” świątecznych potraw. Nasze czytelniczki z nich nie zrezygnują, nawet gdyby miały na to ochotę, bo dla ich dzieci i wnuków to właśnie te dania są symbolem świąt. Dlatego w tematyce kulinarnej skupiamy się nie na głównych świątecznych potrawach, ale raczej dodatkowych – sałatkach, ciastach, deserach. W myśl zasady, że czytelniczka nie zrezygnuje z wypróbowanego przepisu na tradycyjne śledzie, ale może dodatkowo zechcieć zrobić śledziową sałatkę, jeśli trafi na oryginalny przepis, a danie pięknie wygląda – wyjaśnia Joanna Kadej-Krzyczkowska.
Jak prasa pomaga czytelniczkom i czytelnikom przygotować się do świąt?– Przypominając i systematyzując przygotowania. Na przykład najbardziej tradycyjny dojrzewający piernik trzeba zacząć przygotowywać już na początku listopada. To nie jest jeszcze czas, kiedy myślimy o świętach, dobrze więc znaleźć w swoim piśmie taką „przypominajkę”. Albo wykorzystać przepis na dojrzewający piernik, który można zrobić później, nawet już w grudniu. Oczywiście nie brakuje też porad urodowych, zwłaszcza takich „na ostatnią chwilę”, czy mody – przekonuje Joanna Kadej-Krzyczkowska.
W wydaniach świątecznych „100 Rad” i „Poradnika 50+” redakcje proponują m.in. przepisy na postne sałatki i przekąski, czy krótko dojrzewające pierniki; przedstawiają aplikacje, które ułatwią nam świąteczne przygotowania; podają sposoby na błyskawiczne domowe zabiegi odświeżające cerę, opisują jak dobrać bluzkę i spódnicę, aby tworzyły modny duet na rodzinne spotkania.
Wigilia mistrzów
– Choć do Gwiazdki jeszcze trochę czasu, na naszych łamach przygotowania dawno ruszyły pełną parą. I to nie tylko ze względu na amatorów pierników, które długo dojrzewają. Inspirujące zdjęcia pięknych dekoracji, pomysły na prezenty i sprawdzone przepisy na dobre wpisały się już w budowanie świątecznego klimatu. A jaki on będzie? Stawiamy na tradycję ze szczyptą nowoczesności. Doskonale odzwierciedla to np. wigilia mistrzów w „Przyjaciółce” – gdzie Daria Ładocha, Ewa Wachowicz i Robert Sowa serwują swoje dania na uroczystą wieczerzę – klasyczne, ale jednak wyjątkowe – mówi Diana Ożarowska-Sady, redaktor naczelna magazynów „Przyjaciółka”, „Pani Domu” i „Tina” (Wydawnictwo Bauer).
Także w „Przyjaciółce” czytelniczki i czytelnicy znajdą wyjątkowy, pełen ciepła i oczekiwania na rodzinne święta, wywiad z Katarzyną Dowbor. – Właśnie ta atmosfera i nawiązanie do tradycji, to coś, co niezmiennie charakteryzuje materiały w okresie Bożego Narodzenia. I Czytelnikom się to nie nudzi – przeciwnie – sprawia, że te dni stają się wyjątkowe, szczególnie we współczesnym, zagonionym świecie. Oczywiście mamy też świadomość, że zawsze warto zachować zdrowy balans, dlatego to właśnie komfort psychiczny i bliskość stawiamy na pierwszym planie, a nie to, czy dań na pewno będzie 12. Jeżeli jednak będziecie mieli ochotę na pieczenie, zróbcie z bliskimi pierniczki na choinkę. Będzie pachnąco, pięknie i pysznie – poleca Diana Ożarowska-Sady.
Magiczne wspomnienia
Święta to wyjątkowy, szczególnie wyczekiwany i kochany czas również (a może przede wszystkim) dla najmłodszych. Dlatego również część czasopism skierowanych do dzieci przygotowuje w tym okresie wydania specjalne.
– W redakcji magazynu „Świerszczyk” jak co roku o tej porze koncentrujemy się na stworzeniu treści, które wywołają w małych czytelnikach pełną ekscytacji atmosferę oczekiwania na wyjątkowe, rodzinne wydarzenie. Chcemy, by grudniowe wydanie pomogło w budowaniu magicznych wspomnień związanych ze świętami, które będą towarzyszyć dzieciom przez resztę życia. Dlatego u zaprzyjaźnionych autorów zamawiamy teksty literackie, ilustracje oraz łamigłówki o tematyce bożonarodzeniowej – wyjaśnia Aleksandra Chmielewska, psycholożka, redaktorka czasopism „Świerszczyka” (Wydawnictwo Nowa Era).
W ostatnim w tym roku wydanie „Świerszczyka”, które jest na rynku już od 1 grudnia, znajdziemy więc bardzo dużo odniesień do świąt Bożego Narodzenia. Dzieci trafią na nie na każdej stronie numeru: w „Małym czytaniu” wybiorą się do lasu po choinkę, której tajemnice poznają z kolei dzięki wierszowi Rafała Witka, nagradzanego autora literatury dziecięcej. W czasie lektury zabawnego opowiadania o Świerszczyku Bajetanie mali czytelnicy odkryją „prawdę” o Świętym Mikołaju, a w rubryce „Chcę wiedzieć więcej” znajdą mnóstwo ciekawostek o bombkach. Długie zimowe wieczory umili rodzinna gra planszowa „Wielka choinka” – gracze wyruszą w wyścig po ozdoby, by jak najszybciej udekorować drzewko.
Świąteczne akcenty: przepisy na pierniczki, sanie pełne prezentów, śnieżne scenerie i elfie labirynty towarzyszą wszystkim łamigłówkom, aktywnościom i zadaniom, a tych – jak zwykle w „Świerszczyku” – jest bez liku! Zwieńczeniem grudniowego numeru jest wzruszające opowiadanie „Turkusowy miś” autorstwa Zofii Staneckiej: dzieci przekonają się, że najcenniejsze prezenty to niekoniecznie te najkosztowniejsze.
– Doskonale znani dzieciom bohaterowie pomogą uporządkować wiedzę o świątecznych zwyczajach i tradycjach przekazywaną przez członków rodziny i nauczycieli. Magazyn ułatwi także oczekiwania na święta, które z perspektywy dziecka mogą wydawać się niezwykle długie. Codzienna porcja bożonarodzeniowych tekstów czy zagadek podtrzyma ekscytację wywołaną zbliżającymi się świętami, ale jednocześnie pozwoli dać jej upust. Dzięki temu silne emocje, pojawiające się naturalnie w tym okresie, nie przytłoczą dziecka. Wreszcie grudniowy numer naszego czasopisma będzie bezpiecznym rozwiązaniem na czas, gdy zajęci licznymi, świątecznymi obowiązkami rodzice nie będą mogli przeznaczyć wiele czasu na dobór odpowiedniej do wieku rozrywki. „Świerszczyk” to przecież gwarancja łagodnych, wolnych od wulgarności, przemocy i rozbuchanego konsumpcjonizmu treści – mówi Aleksandra Chmielewska.
KINGA SZYMKIEWICZ
DARIUSZ MATEREK
